غریب‌آبادی: اروپا بجای انتقاد از ایران، به نقش مخرب آمریکا بپردازد

کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، در نشست روز جمعه شورای حکام سخنرانی و آخرین مواضع کشورمان را درخصوص برجام و تحولات مرتبط، مطرح کرد.

متن سخنرانی نماینده دائم کشورمان به شرح ذیل است.

خانم رئیس؛

آقای مدیر کل موقت؛

عالیجنابان، خانم ها و آقایان؛

خانم رئیس، از شما به خاطر هدایت این جلسه تشکر می کنم. از آنجا که این آخرین نشست عادی شورای حکام با حضور آقای فروتا، مدیرکل موقت می باشد، اجازه می خواهم تا از ایشان به خاطر فعالیت حرفه ای در طول دوره تصدی مسئولیتشان تشکر کنم و آرزوی بهترین ها را برای فعالیت های آینده وی دارم. همچنین، مایلم تا به آقای رافائل گروسی به خاطر انتخاب وی از سوی شورای حکام به عنوان مدیرکل جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی، تبریک بگویم و ابراز امیدواری نمایم که تحت رهبری ایشان، عملکرد آژانس بیشتر تقویت شود. 

همکاران محترم،

ایران، حسن نیت خود را از از طریق اجرای تمامی تعهداتش ذیل توافق هسته ای نشان داده و همانگونه که جهان شاهد بود، آژانس دائما پایبندی کامل ایران به توافق را گزارش کرده است. جمهوری اسلامی ایران با یک رویکرد برد-برد برای تمامی طرف ها وارد این توافق شد. به هرحال، اگر قرار باشد که فقط ایران، تاکید می کنم فقط ایران، تنها طرفی باشد که باید فشارها را تحمل کند و به طور یکجانبه توافق را اجراء کند، چنین اجرای غیر متعادلی به طور طبیعی زیاد دوام نخواهد آورد، و عقب نشینی تدریجی از اجرای تعهدات، اولین گام ایران برای برگرداندن تعادل به این توافق می باشد. 

حقیقت این است که تمامی طرف های این توافق معتقدند این توافق براساس اعتماد فرضی ایجاد نشده است؛ بلکه این توافق بر اساس عدم اطمینان به همراه یک رژیم راستی آزمایی قوی بنا شده است. اگر بخواهیم ایده آل نگاه کنیم، این به معنی راستی آزمایی تعهدات ایران، در برابر راستی آزمایی تعهدات دیگر طرف ها می باشد. 

همکاران محترم؛ 

با خروج غیرقانونی و یکجانبه آمریکا از توافق و تحمیل مجدد تحریم های غیر انسانی علیه ایران، و نیز ناتوانی طرف های اروپایی در حفظ تعادل ذاتی این توافق، صحبت از حفظ یا ایجاد اطمینان سخت خواهد بود. در این وضعیت جدید، واضح است که اجرای مفاد پیوست دوم و بخشی از پیوست سوم توافق هسته ای، اعتبار خود را از دست داده است. تمامی این رفتارهای بدخواهانه، منتج به جلوگیری کامل ایران از مزایایی شد که به حق، تحت برجام باید از آن منتفع می شد و پایه اصلی رضایت ایران جهت محدود شدن ذیل برجام بود. به هر حال، جمهوری اسلامی ایران امیدوار است که طرف های باقیمانده در برجام و نیز جامعه بین المللی این قطار از ریل خارج شده را به مسیر مناسب، بازگردانند؛ به طوریکه همه به مسیر اعتمادسازی برگردند و جهان بتواند شاهد اعتماد به چارچوب های چندجانبه باشد. برای ایران، طرف های باقیمانده در برجام به ویژه سه عضو اروپایی آن، بایستی گام های عملی به سمت اعتمادسازی بردارند و حداقل سعی در بازگرداندن اعتماد به همان میزان که قبل از این وضعیت وجود داشت، نمایند. اقدامات ایران در چهار سال گذشته بعد از اجرای برجام، گواهی واضح بر عزم آن برای ایجاد روابط سازنده با شرکای اروپایی و تمایل آن برای یافتن یک راه حل دیپلماتیک و منطقی برای این موضوع می باشد. متاسفانه با این وجود، آن ها گام عملی معتبری را برای اعاده اعتماد و بازگرداندن تعادل از دست رفته برجام بر نداشته اند. ایران تلاش خواهد کرد تا از منافع ملی خود مطابق با قواعد و مقررات بین المللی و موافقت نامه های مذاکره شده حفاظت نماید و حتی گام های اخیر ایران جهت توقف اجرای برخی از تعهداتش ذیل برجام، نه تنها ادامه پایبندی کامل به مقررات توافق مطابق ماده 36 آن است، بلکه ایران هیچ یک از تعهدات بین المللی خود را نقض نکرده و کماکان در چارچوب برجام عمل می کند. 

متاسفانه، به جای اقدامات عملی صادقانه، اروپایی ها از یک طرف صرفا به بیانیه های کلی در مورد تعهداتشان بسنده کرده و از طرف دیگر، در اشاره به توقف بخشی از تعهدات ایران، اغلب فراموش می کنند تا به نقش مخرب آمریکا به عنوان دلیل ریشه ای این وضعیت بواسطه رد کردن توافق، یا بی تحرکی خودشان بپردازند. کاملا واضح است که اتخاذ چنین رویکردی و بستن چشمان بر روی حقایق موجود، حاکی از آن است که آنها هنوز آماده نیستند تا هزینه لازم برای حفظ مهم ترین دستاورد دیپلماسی و همانگونه که خودشان می گویند، یکی از بنیان های معماری عدم اشاعه، را بپردازند. 

برابر این پیش زمینه، رفتار ایران نباید در این خصوص مورد سوال واقع شود، چرا که بعد از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم های برداشته شده، ایران به مدت یک سال صبر استراتژیک از خود نشان داد و در همان حال، سعی نمود تا به دیگر طرف ها اجازه دهد تا راه های جبران آثار خروج آمریکا از برجام را پیدا کنند. در طول این برهه زمانی، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی از ایران خواستند تا در برجام بماند و در عوض، تلاش می کنند تا طرح های جایگزینی را برای تضمین بهره مندی مزایا برای ایران، همانگونه که در توافق آمده، ارائه کنند. بر این اساس، ایران یک سال کامل را منتظر ماند، ولی متاسفانه نتیجه عملی در این خصوص به دست نیامد. سرانجام در 8 می 2019، ایران تصمیم به توسل به مفاد برجام گرفت و گام های اصلاحی تدریجی و شفافی را برای توقف اجرای تعهداتش ذیل برجام به طور گام به گام، هدفمند و قابل برگشت برداشت. 

گام‌های برداشته شده توسط ایران، نه تدابیر تلافی جویانه و نه آنچه که برخی آن را رویکرد "کم‌تر در برابر کم‌تر" می‌نامند، بود؛ بلکه دقیقا مطابق با مکانیزم پیش بینی شده در بند 36 توافق می باشد. در طول این مدت، فاصله 60 روزه بین هر گام وجود داشت، به گونه ای که فرصت کافی برای دیپلماسی داده شود. دلیل مهم دیگر برای اتخاذ این رویکرد تدریجی و گام به گام، آمادگی واقعی ایران برای حفظ برجام و جلوگیری از شکست آن بود. اما از آنجا که هیچ راه حلی پیدا نشد و در همان زمان آمریکا رژیم تحریم های غیرقانونی یکجانبه خود را افزایش داد، هیچ انتخاب دیگری برای ایران جز ادامه اجرای حق خود ذیل توافق باقی نماند. به هرحال، ایران حسن نیت خود را در تمامی زمان ها نشان داده و انتظار دارد که چنین رویکردی، به نوبه خود با حسن نیت و اقدامات عملی مواجه شود. 

خانم رئیس، 

با این اوصاف، قابل ذکر است که ایران همچنان در چارچوب توافق هسته‌ای رفتار می کند و آماده است تا اجرای کامل تعهدات خود را مشروط بر اینکه حقوق مشروعش همانگونه که در توافق آمده است، تضمین و محقق شود، از سر بگیرد.  

واکنش های زیادی از سوی کشورهای مختلف در برابر گام های تدریجی ایران مشاهده شد. اگر قرار است برجام به بقای خود ادامه دهد، تنها راه موجود اجرای تعهدات تمامی طرف ها، مطابق آنچه که در توافق و پیوست های آن آمده است، می باشد. در حالی که واضح است دیگر طرف های برجام قادر نیستند تا سهم خود را تحت توافق ایفاء کنند، غیر مسئولانه خواهد بود که انتظار داشته باشیم ایران از ابزارهای جبرانی مندرج در توافق استفاده نکند!

خانم رئیس، 

از آنجا که ادعاهای بی پایه و غیر مرتبط از سوی چند عضو معدود مطرح شد، مایلم تا نکاتی را برای شفاف سازی به شرح ذیل مطرح کنم. 

ایران، عضو ان.پی تی و آژانس است و در حال اجرای تعهداتش در یک چارچوب شفاف می باشد. ایران، همزمان، حقوق مشخصی را ذیل همین ابزارها دارد. بنابراین، هیچ بهانه، فشار، و یا حتی طرح ادعاهای بی اساس مبنی بر ریسک اشاعه ای از سرگیری برخی فعالیت های هسته ای، موجب نخواهد شد تا ایران اعمال حقوق خویش بر طبق برنامه های ملی اش را متوقف یا محدود نماید. بایستی خاطر نشان شود که سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران به طور شفاف از سوی مقامات آن در سطوح مختلف مطرح شده است. از منظر دینی، با حکم شرعی (فتوا) مقام معظم رهبری، سلاح اتمی هیچ جایگاهی در سیاست ها و همچنین دکترین دفاعی و امنیتی ایران ندارد، بلکه تولید و بکارگیری آن ها حرام نیز می باشد.  

نماینده آمریکا یک بار دیگر همان ادعاها درباره آمادگی کشورش برای مذاکره با ایران که به نظر می رسد بیشتر یک ژست سیاسی برای شانه خالی کردن از مسئولیت هایش درخصوص عدم پایبندی به تعهدات بین المللی اش باشد را تکرار کرد. اگر آمریکا درباره ورود به مذاکرات جدی است، بایستی اولا تمامی تحریم های اعمالی را لغو کند، به طوریکه مسیر هموار گردد. فقط در آن صورت، مذاکرات می تواند ذیل چارچوب کمیسیون مشترک دنبال گردد. ادامه اعمال تحریم ها و دیگر اقدامات قهری یکجانبه، با ادعاهای این کشور در مورد مذاکرات، منطبق و سازگار نیست. 

صرف نظر از آنچه که در رابطه با برجام در حال اتفاق است، کاملا مشخص است که گزارشات مدیرکل و مدیرکل موقت در این رابطه، در 4 سال گذشته حداقل یک نکته مهم را نشان داده و آن این که ایران در حال پایبندی به تعهداتش است. بنابراین، ادعاهای بی اساس مطرح شده توسط معدودی از اعضاء بویژه رژیم صهیونیستی در این نشست، صرفا بازی با سیاست های کثیف برای آسیب زدن به روند مثبت در همکاری های موجود بین ایران و آژانس می باشد. 

مایلم تاکید نمایم که با سابقه طولانی چنین رژیمی در عدم الحاق و عدم پایبندی به هنجارها و استانداردهای بین المللی در حوزه عدم اشاعه و خلع سلاح، نماینده این رژیم در جایگاهی نیست تا دیگران را در مورد موضوعی که خودشان به آن احترام نمی گذارند، موعظه کند. کاملا واضح است که رژیم اسرائیل، اصلی ترین مخالف برجام از زمان آغاز آن بوده و از هیچ تلاشی برای تخریب آن فروگذار نکرده است. معتقدیم فشار اعمالی این رژیم به دیگر کشورها تاکنون موثر نبوده و به این دلیل، تمرکز خود را از مدتی قبل بر آژانس قرار داده است. جعل نمودن اسناد و ارائه اطلاعات انحرافی به آژانس و دولت های عضو توسط این رژیم، پدیده جدیدی نیست. تاسف بار است که این رژیم که در حال توسعه انواع مختلف سلاح های کشتار جمعی است، در حال توسل به هر ابزاری است تا افکار عمومی و جامه بین المللی را از تهدید واقعی صلح، امنیت و ثبات منطقه ای و بین المللی منحرف نموده و برنامه صلح آمیز هسته ای ایران را به عنوان یک تهدید غیر واقعی و جعلی مطرح کند. 

خانم رئیس، اجازه دهید مجددا تاکید کنم که جمهوری اسلامی ایران خواهان بهترین رابطه در نوع خود با کشورهای خلیج فارس می باشد، همانگونه که هم اکنون با برخی از آنان داریم، و از پیشنهادها برای گفتگو و رسیدگی به اختلافات استقبال می کند. متاسفانه، بایستی تاکید کنم که این یک واقعیت ناامید کننده است که برای برخی کشورها در منطقه خاورمیانه، به ویژه امارات متحده عربی و پادشاهی عربستان، تداوم جنگ و تنش به طور نزدیکی با بقای آنها مرتبط شده است. ما امیدوار و منتظر روزی هستیم که آنها عاقلانه برخورد کنند. برنامه هسته ای امارات متحده عربی، یک برنامه کاملا وارداتی است و نه متکی به ظرفیت ها و دانش بومی، از اینرو ما درخصوص امنیت و ایمنی هسته ای این برنامه، نگرانی جدی داریم. همانگونه که مقررات آژانس نیز اذعان می دارند، مسئولیت در زمینه امنیت و ایمنی، بر عهده کشورها است و نمی تواند از خارج تامین شود. 

عربستان سعودی به عنوان کشوری با برنامه هسته ای غیر شفاف، در حالی که عضو ان.پی تی است، و دارای توافقنامه پادمان جامع لازم الاجرا با آژانس است، اما متاسفانه هنوز پروتکل "مقادیر کوچک" را اجراء می کند که این کشور را از تعهدات میزبانی بازرسان آژانس مستثنی می کند. علیرغم درخواست های مکرر آژانس برای سالیان متمادی، پادشاهی عربستان تاکنون مدل به روز شده پروتکل مذکور را که صلاحیت دولت ها برای این پروتکل را محدود می کند، تصویب نکرده است. متاسفانه، روشن شده است که چنین رفتار غیرمسئولانه عربستان، همچنین با تشویق از سوی دولت ترامپ تحت رویکرد سود محور سیاست خارجی رو به رو شده و ثابت شده که در چندین نوبت، دانش و فناوری هسته ای را به این کشور منتقل نموده است. آژانس و دولت های عضو آن باید برای عربستان روشن کنند که جامعه بین المللی هیچ انحرافی را از برنامه های هسته ای صلح آمیز از سوی عربستان تحمل نخواهد کرد. 

در مورد موضوع مکان مورد نظر آژانس، از همان ابتدا و زمانی که آژانس ایران را مطلع نمود که چند سوال در مورد یک مکان دارد، ایران از خود همکاری و شفافیت نشان داد و ضمن اعطای دسترسی به آژانس، امکان نمونه برداری را نیز فراهم کرد. از بیانیه های آژانس مشخص می شود که همکاری در این خصوص ادامه دارد و به طور مشخص، ایران چندین بار به سوالات مطروحه جواب داده و مقامات ارشد آژانس نیز چند نوبت به ایران برای بحث در این خصوص، سفر کرده اند. بنابراین، ما معتقدیم که بایستی از هر نتیجه گیری زودهنگام، خودداری شود. به علاوه، در حالیکه تعاملات بین ایران و آژانس در مورد این موضوع ادامه دارد، و زمانی که ایران در حال همکاری گسترده و سازنده با آژانس در مورد فعالیت های راستی آزمایی است، صحبت از هر بازه زمانی غیر واقعی و هرگونه تلاش برای بزرگ نمایی این مسئله عادی که برخی کشورهای دیگر نیز با آن مواجه هستند، با هدف تحریف واقعیت ها برای اهداف سیاسی بوده و عواقب منفی بر همکاری ها خواهد داشت.

انتهای پیام